VEHBİ KOÇ
(1901 – 1996)

Vehbi Koç, 1901 yılında Ankara'da doğdu. Ankara İdadisi'nde okudu. 1917 yılında iş hayatına atıldı. 1926 yılında babasının ticarethanesini devir alarak, "Koçzade Ahmet Vehbi" ismi ile Ankara Ticaret Odası'na kaydettirdi. Bir yandan ticaret ile uğraşırken diğer yandan Ford ve Standart Oil gibi yabancı şirketlerin Türkiye temsilciliklerini alarak, işlerini büyüttü. Daha sonra taahhüt işlerine girdi. 1938 yılında müesseseleşme yolunda ilk adımı atıp İstanbul'da Koç Ticaret A.Ş.'yi kurdu. 1948 yılında, General Electric'i Türkiye'de ampul fabrikası kurmaya ikna ederek ortak yatırıma girdi, fabrika 1952 yılında üretime başladı. Hayır işleri yapmayı da toplumsal bir görev kabul eden Koç, sosyal alandaki girişimlerini; Vehbi Koç Öğrenci Yurdu (1946), Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Vehbi Koç Göz Bankası (1963), İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Enstitüsü (1964), Türk Eğitim Vakfı (1967), ODTÜ Vehbi Koç Öğrenci Yurdu (1968), gibi kurumlarla başlattı. 1950'li yıllarda Koç, sanayide ciddi adımlar atarak ithal mallarını ikame edecek yerli sanayi yatırımlarına girdi. Otomotiv, beyaz eşya, radyatör, elektronik cihazlar, mensucat, kibrit ve benzeri birçok malın yerli üretimini gerçekleştirdi. Kız kardeşi Zehra Kütükçü'nün eşi Halim Bey’in, çok genç yaşta vefat etmesi üzerine evhama kapılan Koç, Viyana'da ünlü doktor Epinger'e muayene oldu. Doktor’un açık hava ve sporu tavsiye etmesi, ata binmesinin Koç’a iyi geleceğini söylemesi üzerine at sporuna başladı.
Kısa sürede at sporunun faydasını gören Vehbi Koç, Misket ve Kamelya isimli atlarıyla uzun süre bu sporla yakından ilgilendi ve 1951 yılında Türkiye Jokey Kulübü Asli Üyesi seçildi. 1961 yılında Türkiye Jokey Kulübü Başkanlığı yaptı. Sanayi Şirketlerinin sayısının artması üzerine özel kuruluşların ancak kurumsallaşma ile yaşayabileceğine inanan Vehbi Koç, bunları bir merkezden yönlendirmek ve en iyi kaynak tahsisi yapmak için 1963 yılında Türkiye'nin ilk Holding'i olan Koç Holding'i kurdu. Holding kurulduktan sonra da yeni şirketlerin kuruluşu birbirini takip etti. Tarım sektöründe de yatırım yapmayı hedef alan Vehbi Koç, bu sektördeki imkânları uzun süre araştırdı. Türkiye'nin tarım potansiyelini anlaşmalı çiftlik modeli ile ihracata yönlendiren sektörün de öncüsü olan Tat Domates Salçası Fabrikası'nı 1967 yılında kurdu. İhracatın ülke ekonomisi için önemini çok erken gören Vehbi Koç, 1970 yılında Türkiye'nin ilk ihracatçı sermaye şirketi olan Ram'ı kurdu. Vehbi Koç, yapmak istediği işleri Holding vasıtası ile profesyonel yöneticilere devrederken, kendisi sosyal hizmetlere ve vakıf hizmetlerine ağırlık verdi.1967 yılında bir yurtdışı seyahatinden aldığı ilham ile çelenk bağışlarını eğitime yönlendirmek üzere Türk Eğitim Vakfı'nın kuruluşuna öncülük etti. 1969 yılında, eğitim, sağlık ve kültür alanında faaliyet göstermek üzere Vehbi Koç Vakfı'nı kurdu. Bu vakıf birçok kültür, sağlık ve eğitim projesi gerçekleştirmiştir. 1980 yılında Vehbi Koç'un merhum eşi Sadberk Hanım'ın anısına Türkiye'nin ilk ciddi özel müzesi olan Sadberk Hanım Müzesi açıldı. 1984 yılında kendini emekliye ayırıp, sosyal faaliyete daha fazla ağırlık verdi. Türkiye'nin nüfus ve aile sağlığı sorununun önemini gören Vehbi Koç, 1985 yılında Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı'nı kurdu ve vefatına kadar başkanlığını yürüttü. 1987 yılında Milletlerarası Ticaret Odası, Vehbi Koç'u "Yılın İş Adamı" ilan etti. Plaketi bizzat Yeni Delhi'de yapılan törende Hindistan Başbakanı Ghandi verdi.1994 yılında Birleşmiş Milletler Teşkilatı, Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı'nı ve Başkanını başarılı çalışmalarından dolayı ödüllendirdi. Dünya Nüfus Planlaması Ödülü 14 Haziran 1994 yılında Boutros Gali tarafından Vehbi Koç